GENEL HATLARIYLA ŞEREFE KARŞI SUÇLAR (TCK m.125-131)

Şerefe karşı suçlar 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun sekizinci bölümünde m.125-131 arasında düzenlenmiştir. Şeref, bireyin toplum içinde diğer kişiler nezdindeki saygınlığını ifade eder.

Kişiler ifade özgürlüğü kapsamında düşüncelerini düşüncelerini her türlü araçla ve diledikleri şekilde ifade edebilir. Ancak ifade özgürlüğü başkalarının haklarının ortadan kaldırılmasına izin vermez.

Hakaret etmek; kişilerin birey olmaktan kaynaklanan ve diğer kişiler nezdinde sahip oldukları sosyal değerin yok sayılması ve kişiliklerinin değersizleştirilmesidir. Kişilerin saygınlıklarını zedeleyebilecek söz ve davranışlar, belli bir somut durum ya da olgunun isnat edilmesi suretiyle olabileceği gibi genel ve soyut nitelikteki söz ve davranışlarla da işlenebilir. Hakaret, mağdurun huzurunda işlenebileceği gibi, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle de işlenebilir. Mağdurun hakaret fiilinin işlendiği yerde bulunmadığı, hakarete bizzat muhatap olmadığı durumlarda da mağdurun saygınlığı başka kişiler nezdinde zedelenmiş olacaktır. Ancak mağdurun gıyabında hakaretin cezalandırılabilmesi için fiilin en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesi şartı Kanun’da aranmıştır. Hakaret suçu kasten işlenebilen suçlardandır.

Düşünceyi açıklama ve eleştiri, basının haber verme hakkı, dilekçe ihbar ve şikayet hakkının kullanılması, idari ve adli merciler önündeki iddia ve savunmalar bu suç açısından başlıca hukuka uygunluk nedenleridir. Suçun haksız bir fiile tepki olarak işlenmesi; kasten yaralama suçuna tepki olarak işlenmesi; karşılıklı olarak işlenmesi halleri cezayı azaltan veya kaldıran şahsi nedenler olarak düzenlenmiştir.

HAKARET SUÇU (TCK m. 125)

BASİT HAKARET SUÇU ve CEZASI (TCK m.125/1)

TCK m. 125’de hakaret suçu düzenlenmiştir. Buna göre bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığını rencide edecek şekilde somut bir fiil veya olgu isnat etme şeklinde veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldırı şeklinde gerçekleştirilebilir. Bunun yanında hakaretin suçunun, fiilin en az üç kişiyle ihtilat ederek mağdurun gıyabında işlenmesi halinde de cezalandırılabileceği düzenlenmiştir. Hakaret suçunun, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi de mümkündür.

Hakaret suçunun cezası 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.

NİTELİKLİ HAKARET SUÇU ve CEZASI (TCK m.125/3)

Hakaret suçunun;

Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı,
Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,
Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle, işlenmesi halinde, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.

Suçun nitelikli hallerinde hakaret suçunun cezası, 1 yıl ile 2 yıl arasındadır.

ALENEN İŞLENEN HAKARET ve CEZASI (TCK m. 125/4)

Hakaretin alenen işlenmesi halinde ceza altıda biri oranında arttırılır. Hakaretin alenen işlenmesi bir TV programında olabileceği gibi kalabalık içerisinde yüksek sesle bağırmak suretiyle de gerçekleştirilebilir. Belirlenemeye sayıda kişi ve herkes tarafında görülme, duyulma ve algılanılabilme olasılığının bulunması durumunda alenen hakaret suçu işlenmiş olur.

KURUL HALİNDE ÇALIŞAN KAMU GÖREVLİLERİNE HAKARET ve CEZASI

Kurul hâlinde çalışan kamu görevlilerine görevlerinden dolayı hakaret edilmesi hâlinde suç, kurulu oluşturan üyelere karşı işlenmiş sayılır. Ancak, bu durumda zincirleme suça ilişkin madde hükümleri uygulanır.

Zincirleme suç, TCK m. 43’te düzenlenmiştir. Kurul halinde çalışan kamu görevlilerine, görevlerinden dolayı hakaret edilmesi halinde cezanın nitelikli hali üzerinden zincirleme suç hükümleri gereğince ceza, dörtte birinden dörtte üçüne kadar artırılır.

HAKSIZ FİİL NEDENİYLE veya KARŞILIKLI HAKARET SUÇU (TCK m.129)

Hakaret suçunun, haksız bir fiile tepki nedeniyle işlenmesi halinde verilecek ceza üçte birine kadar indirilebileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir. Bu suçun kasten yaralama suçuna tepki olarak işlenmesi halinde ceza verilmez.

Hakaret suçunun karşılıklı olarak işlenmesi halinde, olayın mahiyetine göre, taraflardan her ikisi veya biri hakkında verilecek ceza üçte birine kadar indirilebileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir. Karşılıklı hakaret suçunun, belli bir zaman dilimi içerisinde gerçekleşmesi şartı aranmadığı gibi karşılıklı hakaret suçunun yüz yüze gerçekleşmesi gerekmez.

HAKARET SUÇUNDA ŞİKAYET, ZAMANAŞIMI ve UZLAŞTIRMA

Takibi şikayete bağlı suçlar 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda ve özel kanunlarda açıkça belirtilmiştir. Hakaret suçunun temel şekli takibi şikayete bağlı suçlar içerisinde yer almaktadır. Kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret suçu ise şikayete tabi değildir.

Mağdur, hakaret edeni ve hakareti öğrendiği tarihten itibaren başlamak üzere 6 ay içerisinde şikayet hakkını kullanmak zorundadır. Şikayet süresi içerisinde hakkın kullanılmaması halinde mağdur şikayet hakkını kaybeder.

Kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret suçu hariç diğer tüm hakaret suçlarında taraflar arasında uzlaştırma prosedürü uygulanır. Uzlaştırma prosedürü uygulanacak suçlarda, hem soruşturma hem kovuşturma aşamasında bu yola başvurulur. Taraflar arasında uzlaşma sağlanmadığı takdirde yargılamaya devam olunur.

HAKARET SUÇUNDA GÖREVLİ MAHKEME

TCK m. 125 uyarınca düzenlenen hakaret suçunun tamamında görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir.

HAKARET SUÇU NEDİR?